Sieci ekonomiczne

Ostatnia generacja sekt, dostosowana do obecnego kryzysu, wykorzystuje możliwości finansowe – potężny motyw zachęcający do rekrutacji, który pozwala w dodatku na tworzenie nowych filii. Na przykład scjentologia rozciąga swe sieci na wszystkie dziedziny życia ekonomicznego, nie modyfikując swej głównej struktury. Sieć WISE (World Institute of Scientology Enterprises) zajmuje się marketingiem. Założona w 1979 roku jest „organizacją zarządu, której celem jest tak działać, ażeby technologia administracyjna Rona Hub-barda została rozsiana szeroko na wielu poziomach i mogła być wykorzystana w świecie interesów”.

WISE jest więc odgałęzieniem sekty służącym do ekonomicznego rozprzestrzeniania się działań tej grupy. Obejmuje wszystkie poziomy hierarchiczne sejentologów i kontroluje organ, który wydaje poszczególnym zainteresowanym lub społecznościom licencje zezwalające na używanie „recepty” Hubbarda. Usługi sieci obejmują porady w zarządzaniu, organizacji seminariów, kursów i warsztatów. W typowych umowach między WISE a użytkownikami technologii Hubbarda wspomina się o wpłacie należności z tytułu praw autorskich, która może sięgać aż 16% honorarium otrzymanego przez członków.

Sekty wyspecjalizowały się w produkcji i sprzedaży różnych produktów. Na przykład sprzedaż kadzidła stanowiła przez wiele lat cenne źródło dochodów Światła Kryszny, a żeń-szeń był ważnym produktem, którym handlowała sekta Moona.

GEPM (Groupement europeen des professionnels de marketing), Europejski Związek Specjalistów Marketingu, utworzony w 1988 roku przez Jeana Godzicha przez kilka lat cieszył się ogromną popularnością, zanim został rozwiązany we Francji i oskarżony o stosowanie niedozwolonych metod. Związek uznał się za rzecznika swobody indywidualnego tworzenia przedsiębiorstw. W rzeczywistości był to system piramidy, polegający na wielopoziomowej sprzedaży. W odróżnieniu od klasycznych sekt, w których sprawy ekonomiczne zajmują drugie miejsce za ideologią, Związek promowa! tworzenie sieci sprzedaży, której celem było wzbogacenie swoich członków’11. Choć kierujący Związkiem twierdzili, że nie tworzą systemu piramidy sieci sprzedaży, stowarzyszenia konsumentów udowodniły im działalność mającą niewiele wspólnego z handlem. Doug Wead, doradca GEPM współpracujący z Cudzichem, dawnym doradcą George’a Busha, jest także pastorem Pierwszego Zgromadzenia Bożego w Phoenix (Arizona), w którym działa Leo Godzich, brat Jeana. Takie praktyki, jak nieformalny przymus nawrócenia się i przyjęcia chrztu w Pierwszym Zgromadzeniu Bożym, „weekendy marzeń”, w trakcie których kazania przeplatają się z publiczną spowiedzią, wydają się wskazywać na to, że przeważa tam bardziej sekciarska indoktrynacja niż działania związane z marketingiem.

Organizacji FARE (Federation d’achat des reseaux europeens – Federacja Zakupu Sieci Europejskich), która powstała po rozwiązaniu GEPM, nigdy się nie udało osiągnąć poziomu funkcjonowania swego poprzednika. Rozwiązanie GEPM i niepowodzenie FARE umożliwiły działanie rozmaitym organizacjom zbudowanym według tego samego wzorca, które tworzą się i upadają w miarę, jak są oskarżane o nielegalne praktyki. Wszystkie one są zorganizowane na zasadzie piramidy. Zalecają zakupienie przez adepta (na jego koszt) zapasu towaru, który będzie musiał odsprzedawać metodami wzorowanymi na metodach grupy. Korzyści z tego systemu odnoszą jego organizatorzy: nie uwzględnia się możliwości zwrócenia niesprzedanego zapasu towaru, staże adeptów w dziale sprzedaży lub marketingu są płatne, spłata zadłużenia jest możliwa tylko dzięki pożyczce na lichwiarski procent oferowanej przez finansowe sieci „wspólników”. Z powodu „nalotów” prowadzonych przez policję i wymiar sprawiedliwości (po oskarżeniu o oszustwa), przez inspekcję pracy (nieskładanie oświadczeń dotyczących wynagrodzenia), przez służby skarbowe (nieuiszczenie podatku VAT) grupy te nauczyły się szybko przemieszczać. W 2000 roku rozwiązano piramidę noszącą piękną nazwę Goldfinger, która prowadziła swoją działalności we Francji, lecz ukrywała swój zarząd we Włoszech.

Centralną postacią tych wszystkich działań jest guru. Bez względu na doktryny i metody sekty potrzebują przywódców, wokół których się organizują i którzy służą im za przewodników wiodących do osiągnięcia złudnych ideałów. Guru to ludzie, którzy ożywiają grupy swoim zapałem i definiują ich działanie.