„Prawda was wyzwoli”
Coraz bardziej interesujesz się światem. Chcesz znać prawdę o świecie i o człowieku. Pomagają ci w tym ludzie dorośli, którym ufasz. Kiedy byłeś dzieckiem, wierzyłeś bez zastrzeżeń ludziom dorosłym. Z czasem zacząłeś dostrzegać, że nie wszyscy ludzie mówią prawdę. Może i ciebie już ktoś oszukał, wprowadził w błąd ? Spotkałeś się więc i z prawdą, i z błędem, i z kłamstwem. Jakie wobec nich zajmiesz stanowisko ?
Czy masz prawdziwe zdanie o ludziach i sprawach ?
Wciąż spotykamy się z ludźmi, rozmawiamy z nimi : Ale chcemy o nich wiedzieć prawdę. Służą nam do tego :
Informacje
Przekazują je sobie wzajemnie wszyscy ludzie w swoim codziennym życiu. Dzięki środkom społecznego przekazu już tego samego dnia dowiadujesz się o wydarzeniach, które miały miejsce w najdalszych zakątkach globu ziemskiego. Np. zdarzy się trzęsienie ziemi w Peru, a już informuje cię o tym radio, telewizja i prasa. Ląduje człowiek na księżycu, a ty w tym samym czasie oglądasz to wydarzenie u siebie w domu. Odbywa się olimpiada na drugim kontynencie, a ty możesz równocześnie śledzić jej przebieg.
Informacje te czasem się różnią. Ma to miejsce, gdy chodzi o jakieś omówienie i naświetlenie spraw.
Opinie
Powstają czasem wśród ludzi opinie, które przyjmuje się bez sprawdzenia. A one nieraz nie mają nic wspólnego z prawdą. Np. ktoś powiedział, że klasa ,,A” lub ,,B” jest najgorsza w całej szkole. A inni bez sprawdzenia, czy to rzeczywiście prawda, podzielają to zdanie i powtarzają dalej. A tymczasem może ono nigdy nie było prawdziwe albo przestało być takie, gdyż owa klasa zmieniła się na lepsze.
Może spotkałeś się z opinią, że wszyscy Cyganie kradną. Gdybyś uwierzył w to zdanie bez zastrzeżeń, rozminąłbyś się z prawdą i krzywdził tych Cyganów, którzy są uczciwymi ludźmi i nikogo nie okradli. Zatem człowieka i różne sprawy należy oceniać bez uprzedzenia, według czynów i zawsze zgodnie z prawdą. Trzeba się strzec uogólniania, bo wtedy tak łatwo minąć się z prawdą i skrzywdzić bliźniego.
Marzenia
Dalecy od prawdy są często ludzie, którzy żyją tylko marzeniami. Zdarza się, że w swojej fantazji dokonują wielkich czynów i odkryć, podczas gdy w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Marzenia mogą mieć wartość, zwłaszcza gdy pobudzają nas do twórczości i wysiłku. Nie można jednak zapominać, że żyjemy w świecie rzeczywistym, od którego nie da się uciec w fantazję. Lepszy jest stopień dostateczny w rzeczywistości niż piątka w marzeniu. Trzeba znać całą prawdę o sobie samym. Lepiej jest samemu tworzyć swą przyszłość przez pracę, niż ją odgadywać za pośrednictwem wróżb lub przepowiedni.
Człowiek, który chce być dojrzały umysłowo, w dążeniu do prawdy powinien coraz lepiej poznawać prawdę o świecie, o drugich i o sobie. Pomoże mu w tym zdrowy rozsądek, czyli roztropność, która jest jedną z najbardziej wartościowych cech człowieka. Dlatego właśnie Bóg uczynił człowieka na „obraz i podobieństwo swoje” i obdarzył go rozumem, aby mógł dochodzić do prawdy.
„Niech każdy z was mówi prawdę do bliźniego” (Ef 4, 25)
Te słowa św. Pawła są dla nas wezwaniem do mówienia prawdy. Staje jednak przed nami pytanie : dlaczego ?
Prawda jest dobrem społecznym
Zapewne chcesz, żeby inni cię nie oszukiwali, lecz zawsze mówili ci prawdę. Ale czy pamiętasz, że drudzy tego samego oczekują od ciebie ? I mają do tego prawo. Gdybyś ich okłamywał, wyrządzałbyś im krzywdę. Mówienie prawdy rodzi zaufanie. Kłamstwo zaś je niszczy. Gdyby jedni drugich wprowadzali w błąd przez to, że nie mówią prawdy, życie w społeczeństwie byłoby niemożliwe, a wspólnota ludzka, zaplanowana przez Boga, nie mogłaby istnieć.
Na czym polega kłamstwo
Kto świadomie i dobrowolnie wprowadza bliźniego w błąd, wtedy kłamie i popełnia grzech. Natomiast człowiek, który wprowadza w błąd nieświadomie, nie popełnia grzechu kłamstwa, lecz tylko się myli. Po prostu błądzi. Mówi tak, jak mu się wydaje.
Błąd taki może być grzechem tylko u człowieka, który zawodowo udziela informacji i ma obowiązek dobrze znać to, o czym informuje.
Kłamstwo można popełnić nie tylko słowem. Kłamie ten, kto udaje sympatię wobec człowieka, którego w rzeczywistości nie cierpi lub chce się okazać lepszym, niż jest w rzeczywistości. O takim człowieku mówimy, że jest obłudny, a jego czyn nazywamy grzechem obłudy.
Tajemnica
Należy jednak pamiętać, że nie wszystko, co się wie i myśli, wolno i trzeba mówić innym. Oficer nie może wyjawiać tajemnic wojskowych, a urzędnik służbowych, bo szkodziliby społeczeństwu. Są więc takie prawdy, które się nie wszystkim należą. Nazywamy je tajemnicami lub sekretami. Jedne tajemnice są osobiste, niejako prywatne, nasze własne, a inne zawodowe, służbowe. Gdy człowiek ukrywa, czyli broni tajemnicy — nie kłamie, ale wypełnia swój obowiązek.
Sposób mówienia prawdy
Gdy jesteś przekonany z całą pewnością, że znasz prawdę, a ktoś drugi jej nie zna, myli się lub inaczej ją widzi, nie możesz wtedy zapominać o tym, żeby ją przedstawić taktownie i delikatnie. Odnoszenie się do ludzi z miłością i szacunkiem obowiązuje także w czasie wymiany zdań na tematy sporne. Zacietrzewienie i upór w dyskusji często nie służą prawdzie, lecz egoizmowi, który pragnie za wszelką cenę odnieść zwycięstwo nad przeciwnikiem. Gdyby ktoś nie wyjawiał prawdy tylko dlatego, żeby się nie narazić kolegom lub przełożonym, dałby dowód fałszywej solidarności lub braku szukania prawdy i sprawiedliwości. Przemilczanie prawdy wtedy, gdy dobro drugiego człowieka lub społeczeństwa domaga się jej wyjawienia, jest również wykroczeniem przeciw ósmemu przykazaniu Bożemu.
Chrześcijanin idzie za Chrystusem — Prawdą
Jezus przyszedł na ziemię, aby objawić zamiary Boga względem świata i człowieka. Wzywa wszystkich ludzi, aby poznali i uznali pełną prawdę o Bogu i o człowieku.
Jezus żyje prawdą i ją głosi
Chrystus całe ziemskie życie przeżył w prawdzie i głosił ją innym. Przed Piłatem oświadczył : ,,Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo prawdzie” (J 18, 37). Tym świadectwem stała się Jego Męka, śmierć i zmartwychwstanie. Przez nie Chrystus pokonał złego ducha, który „jest kłamcą i ojcem kłamstwa” (J 8, 44). Zapytany przed sądem żydowskim, czy jest Synem Bożym, odpowiedział twierdząco, chociaż wiedział, że to wyznanie przyczyni się do Jego śmierci.
Chrześcijanin żyje prawdą i ją głosi
Do walki z kłamstwem wzywa Chrystus każdego chrześcijanina. Mówi do nas : „Jeżeli będziecie trwać w nauce mojej, będziecie prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli” (J 8, 31-32). W sakramencie chrztu i bierzmowania każdy chrześcijanin wyrzeka się szatana, który jest ojcem kłamstwa. Zobowiązuje się więc żyć zgodnie z prawdą i służyć jej, głosząc ją wszystkim. Zjednoczeni z Chrystusem winniśmy się upodobnić do Niego w ukochaniu prawdy o Bogu, o świecie, o ludziach i o sobie samych.
Jak odpowiem Bogu ?
Gdy kapłan na początku Mszy św. wzywa cię do przeproszenia Boga za grzechy, pomyśl wtedy również o tym, jak przyjmowałeś wezwanie Boże do życia zgodnego z prawdą.
Jak szukasz prawdy o Bogu, o świecie, o ludziach i o sobie ? Czy nie kierujesz się uprzedzeniami i przesądami wobec ludzi i faktów ? — Czy masz większy szacunek dla prawdy niż dla opinii ? Czy masz odwagę mówić prawdę ? Czy odnosisz się do innych z szacunkiem w czasie dyskusji z nimi ?
Przemyśl słowa psalmu :
„Ratuj, Panie, bo nie ma pobożnych,
zabrakło wiernych wśród ludzi.
Wszyscy mówią kłamliwie do bliźniego,
mówią podstępnymi wargami i z sercem obłudnym.
Niech Pań wygubi wszystkie wargi podstępne
i język pochopny do wyniosłej mowy”
(Ps 11, 1-4).
■ Pomyśl :
1. Jak szkodzą w życiu społecznym przesądy i uprzedzenia ?
2. Kiedy marzenia mogą być szkodliwe ?
3. Dlaczego bez prawdomówności życie wspólnoty ludzkiej jest niemożliwe ?
4. Czym jest kłamstwo, a czym obrona tajemnicy ?
5. Dlaczego przy mówieniu prawdy powinieneś pamiętać o przykazaniu miłości i szacunku dla ludzi ?
6. Jak Chrystus odnosił się do prawdy ?
7. Czym chrześcijanin powinien się kierować w mówieniu prawdy ?
■ Zapamiętaj :
43. Co to znaczy żyć w prawdzie ?
Żyć w prawdzie to znaczy postępować i mówić zgodnie z wewnętrznym przekonaniem.
44. Dlaczego chrześcijanin powinien żyć w prawdzie ?
Chrześcijanin powinien żyć w prawdzie, ponieważ przez chrzest i bierzmowanie został włączony w Chrystusa, który jest Prawdą.
■ Zadanie :
Zastanów się nad prawdomównością własną i w twoim otoczeniu, zwłaszcza w słowie i czynie. Co byś mógł uczynić, aby zaradzić kłamstwu ?