Co utrwala braterstwo między ludźmi ?
Chociaż wszyscy ludzie są równi, to jednak są między nimi podziały ; są biedni i bogaci, wyzyskiwani i wyzyskujący, wykształceni i analfabeci, umierający z głodu i żyjący w nadmiernym dostatku. Mimo podejmowanych tylu wysiłków różnice między ludźmi wciąż istnieją, a nawet wzrastają. Dlaczego tak się dzieje ? Czy te różnice można przezwyciężyć ?
Główne prawa człowieka
W roku 1948 Organizacja Narodów Zjednoczonych uchwaliła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Przypomniano w niej całemu światu podstawowe prawa, które ma każdy człowiek i które wszyscy ludzie powinni uszanować. Pierwszym prawem człowieka — jest prawo do życia. Stoi ono na straży życia ludzkiego i tego, co służy życiu godnemu człowieka. Naruszenie tego prawa jest przestępstwem.
Drugim prawem człowieka jest prawo do wolności. Ograniczanie wolności wyrządza człowiekowi krzywdę. Wielu ludzi broni się przed nią oddając nawet życie w obronie swej wolności. Znasz takich ludzi, którzy ginęli walcząc o swoją i cudzą wolność. Prawo do wolności gwarantuje człowiekowi, że wolno mu postępować zgodnie ze swoimi przekonaniami i swoim sumieniem i nikt nie może przemocą narzucać mu czegokolwiek. Trzecim podstawowym prawem człowieka jest prawo do prawdy. Każdy może szukać prawdy, wyznawać ją i bronić. Człowiek zawsze szukał prawdy o człowieku, o świecie, o Bogu. Jest to nie tylko jego prawo, ale i obowiązek.
Deklaracja wymienia jeszcze inne prawa, jak np. prawo do ochrony przed dyskryminacją, prawo do poszanowania godności człowieka.
Deklaracja Praw Człowieka jest publicznym uznaniem powszechnego braterstwa i równości wszystkich ludzi. Jest zarazem wezwaniem do uszanowania praw, które od wieków przysługują człowiekowi z racji jego człowieczeństwa.
Tym prawom odpowiada obowiązek poszanowania ich przez wszystkich ludzi. Każdemu należy oddawać to, co mu się słusznie należy, do czego ma prawo. Domaga się tego sprawiedliwość. Naruszenie sprawiedliwości wyrządza krzywdę. Jeśli człowieka spotkała krzywda, powinna być naprawiona.
„Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia”
Zasada sprawiedliwości jest znana wszystkim ludziom. Wiemy, że powinna ona kierować ludzkim życiem. Jednak egoizm, który w nas istnieje, przeciwstawia się sprawiedliwości, może stać się przyczyną krzywd, a nawet wzajemnej nienawiści. Przez chrzest jesteśmy włączeni w zbawcze dzieło Jezusa Chrystusa, który zwyciężył egoizm, niesprawiedliwość i nienawiść. W tym sakramencie Chrystus nie tylko nas wzywa, ale i czyni zdolnymi do opanowania egoizmu, umacniania sprawiedliwości i miłości.
To wezwanie staje się szczególnie aktualne w naszych czasach, kiedy mimo powszechnego uświadomienia sobie godności i praw człowieka, istnieje jeszcze tyle niesprawiedliwości. Dlatego Sobór Watykański Drugi przypomina :
„Kościół, kierując się światłem Ewangelii, wypracował na przestrzeni wieków… zasady sprawiedliwości i słuszności, dotyczące zarówno życia osobistego i społecznego, jak i życia międzynarodowego” (KDK 63). „…Choć zachodzą między ludźmi uzasadnione różnice, równa godność ich osób wymaga, aby były zaprowadzone bardziej ludzkie i sprawiedliwe warunki życia” (KDK 29). „Niech katolicy starają się usilnie współpracować ze wszystkimi ludźmi dobrej woli w popieraniu wszystkiego, co prawdziwe, co sprawiedliwe, co święte, co godne miłości” (DA 14).
Wezwanie to, które przypomniał nam sobór, przyniesie swój owoc dopiero wtedy, gdy przeniknie życie wszystkich chrześcijan, a przez nich dotrze do wszystkich ludzi. Niektórzy ludzie nie wierzą, że można zaprowadzić powszechną sprawiedliwość. Kiedyś też nie wierzono, że można znieść niewolnictwo czy zlikwidować analfabetyzm. A dziś stało się to rzeczywistością.
Ludzie wierzący w zwycięstwo Chrystusa mogą z całą ufnością zwalczać wszelkie przejawy niesprawiedliwości rodzące się wśród ludzi. Mają przecież prowadzić dalej dzieło miłości Jezusa Chrystusa. Przede wszystkim jednak w ich własnym życiu stosunek do bliźnich winien być oparty na sprawiedliwości i miłości.
„Każdy, kto postępuje niesprawiedliwie, nie jest z Boga, jak ten, kto nie miłuje swego brata” (1 J 3, 10). „Myśmy poznali i uwierzyli miłości, jaką Bóg ma ku nam. Bóg jest miłością : a kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg trwa w nim” (1 J 4, 16).
Jak odpowiem Bogu ?
Cały świat pragnie sprawiedliwości i dąży do niej. Powodzenie tych wysiłków zależy od poszanowania podstawowych praw człowieka. Jako chrześcijanin jesteś powołany do szerzenia sprawiedliwości w świecie. Czy wierzysz, że sprawiedliwość jest konieczna i możliwa ? Czy jesteś przekonany, że bez zachowania sprawiedliwości życie społeczne jest niemożliwe ? Czy wierzysz, że walka o nią jest absolutnie konieczna ? Jak odnosisz się do praw ludzi, którzy należą do twojej rodziny, grupy koleżeńskiej, twojego miasta czy wsi ? Czy przyznajesz im takie same prawa, jak twoim bliskim ? A może jesteś stronniczy i nie umiesz sprawiedliwie i obiektywnie oceniać osiągnięć ludzi dla ciebie niemiłych lub nieżyczliwych, a nawet wrogich ?
Bardzo często zapominamy o sprawiedliwości wobec najbliższych. Jak jest w twoim domu ? Jak wypełniasz obowiązki, które na ciebie przypadają ? Może próbujesz się od nich uchylić lub składać je na innych ? A w szkole ? Jak oceniasz wysiłki nauczycieli ? Jak przyczyniasz się do sprawiedliwego podziału obowiązków w twojej klasie ? Prawda, że trudno jest być sprawiedliwym wobec uczniów lepszych lub cieszących się sympatią nauczyciela? A ilu krzywd doznają klasowe ,,kozły ofiarne” ? A woźny czy sprzątaczka, do czego mają prawo ? Przypomnę sobie tych, których skrzywdziłem, pomyślę, jak naprawić wyrządzone zło.
■ Pomyśl :
1. Jakie są podstawowe „Prawa Człowieka” ?
2. Dlaczego tak ważne dla życia społecznego jest zachowanie sprawiedliwości ?
3. Co jest źródłem niesprawiedliwości w świecie ?
4. Kto zapewnia zwycięstwo sprawiedliwości ?
5. Co przypomina Sobór Watykański Drugi ?
6. W jaki sposób chrzest czyni człowieka zdolnym do zwalczania niesprawiedliwości ?
■ Zapamiętaj :
28. Jakie jest podstawowe prawo współżycia między ludźmi ?
Podstawowym prawem współżycia między ludźmi jest sprawiedliwość.
29. W jaki sposób ludzie ochrzczeni przyczyniają się do utrwalania i szerzenia sprawiedliwości w świecie ?
Ludzie ochrzczeni przyczyniają się do utrwalania i szerzenia sprawiedliwości w świecie przez współdziałanie z Chrystusem w zwalczaniu egoizmu, przez poszanowanie praw człowieka i usuwanie krzywdy.
■ Zadanie :
1. Przeczytaj „Powszechną Deklarację Praw Człowieka” i wypisz w zeszycie te prawa, które twoim zdaniem są najbardziej konieczne do współistnienia ludzi.
2. Zastanów się i napisz, czego wymaga sprawiedliwość w rodzinie, w klasie, w grupie koleżeńskiej.
3. Ułóż Modlitwę wiernych o powszechną sprawiedliwość w świecie.