Chrystus uobecnia swoje zbawcze dzieło w liturgii roku kościelnego
Często obchodzimy różne uroczystości rodzinne i narodowe.
Kościół ma również swoje uroczystości dla upamiętnienia wydarzeń z życia Chrystusa, Kościoła i swoich świętych. Czy te uroczystości kościelne niczym się nie różnią od tamtych uroczystości ?
Niedziela dniem zmartwychwstania Jezusa Chrystusa
Od czasów apostolskich chrześcijanie gromadzą się w pierwszym dniu tygodnia, w niedzielę, aby wspominać Mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Niedziela jest pierwszym i najstarszym świętem chrześcijańskim. Swój początek wywodzi z dnia, w którym Chrystus wstał z grobu. I dlatego nazywa się Dniem Pańskim. Również i my w tym dniu gromadzimy się w świątyniach, aby przez słuchanie słowa Bożego i uczestniczenie w Eucharystii uroczyście obchodzić pamiątkę śmierci i zmartwychwstania Jezusa i razem z Nim uwielbiać Boga.
Z niedzieli jakby z ziarna zrodziły się wszystkie uroczystości i święta całego roku, który nazywamy rokiem kościelnym lub liturgicznym.
Rok liturgiczny
W okresie jednego roku uroczyście wspominamy najważniejsze wydarzenia z życia Pana Jezusa i Kościoła : oczekiwanie na pierwsze Jego przyjście, wcielenie, narodzenie, życie ukryte i publiczne, Mękę, śmierć i zmartwychwstanie, wniebowstąpienie i zesłanie Ducha Świętego — a wspominając, czekamy na drugie przyjście Chrystusa Pana. Kościół w ciągu roku odsłania i tłumaczy nam to, co Bóg uczynił przez Chrystusa dla naszego zbawienia. Wszystkie uroczystości roku liturgicznego skupiają się wokół dwóch wielkich świąt: Wielkanocy i Bożego Narodzenia. Szczytem niejako całego roku są uroczystości Wielkiego Tygodnia. Trwają one od Wielkiego Czwartku aż do Niedzieli Zmartwychwstania. W tych dniach (triduum paschalne) cały Lud Boży w najbardziej uroczysty sposób uczestniczy i obchodzi pamiątkę paschalnego misterium Męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.
Kościół przygotowuje się do tych najważniejszych i najpiękniejszych uroczystości bardzo starannie. Czas przygotowania trwa 40 dni — od środy popielcowej aż do Wielkiego Czwartku. Okres ten nazywamy wielkim postem albo przygotowaniem paschalnym. Kościół w tym okresie poucza nas o chrzcie św. Przypomina nam wielką godność i powołanie wypływające z chrztu św. i zachęca nas do pokuty za niewykonanie zobowiązań podjętych w tym sakramencie. Ukazuje nam Chrystusa walczącego z grzechem i z szatanem, cierpiącego dla naszego zbawienia. W ten sposób przygotowujemy się do uroczystości odnowienia przyrzeczeń złożonych na chrzcie św., które ma miejsce w Wielką Sobotę — w wigilię paschalną.
Od niedzieli wielkanocnej do niedzieli Zesłania Ducha Świętego cały Kościół trwa w wielkiej radości i wielbi Boga za to, że Chrystus „przez swoją śmierć zniweczył śmierć naszą i zmartwychwstając przywrócił nam życie”. Okres ten nazywamy „czasem wielkanocnym”. Czas ten jest jakby jednym uroczystym dniem lub jedną wielką niedzielą.
Obok okresu wielkanocnego istnieje jeszcze okres Bożego Narodzenia. Trwa on od Bożego Narodzenia do pierwszej niedzieli po Objawieniu Pańskim.
Do uroczystości Bożego Narodzenia przygotowujemy się w czasie adwentu. Wspominamy w nim tęsknotę ludzkości za zbawieniem i przyjściem do ludzi Syna Bożego jako Zbawiciela. Rozważając Jego pierwsze przyjście oczekujemy Jego powrotu w chwale przy końcu dziejów świata. Dlatego adwent to czas pobożnego i ufnego oczekiwania. W okresie adwentu i Bożego Narodzenia rozważamy tajemnicę objawienia się Boga i Jego miłości ku nam w Jezusie Chrystusie.
Czas pomiędzy tymi dwoma cyklami świąt nazywamy „czasem w ciągu roku”. Rozważamy wtedy życie Chrystusa w nas i w Kościele, pogłębiamy naszą wiarę, nadzieję i miłość. Kościół ukazuje nam dzieło Chrystusa w całym Jego blasku i pełni.
Trzyletni cykl czytań
W czasie uroczystości całego roku liturgicznego czytamy Pismo św., które jest słowem Bożym skierowanym do nas. Wyjątki z ksiąg Pisma św. są rozłożone na okres trzech lat. W ciągu tego okresu usłyszymy większą część Pisma św.
W niedzielę i święta, w czasie liturgii słowa, są trzy czytania. Pierwsze wzięte jest z ksiąg Starego Przymierza, drugie z Listów Apostolskich lub z Apokalipsy, a trzecie z Ewangelii. Są one tak ułożone, abyśmy dowiadywali się o tym, jak Bóg zapowiadał, przygotowywał i rozpoczynał dzieło zbawienia oraz jak dokonał tego dzieła i jak spełnia swoje obietnice w Jezusie Chrystusie. Gdy w czasie Mszy św. słuchamy słowa Bożego i homilii, wtedy sam Bóg mówi do nas, objawia nam historię zbawienia, a Chrystus jest obecny wśród nas.
Chrystus uobecnia swoje dzieło zbawienia w ciągu roku liturgicznego
Uroczystości roku liturgicznego nie są zwykłymi wspomnieniami wydarzeń, które kiedyś miały miejsce, a my dziś obchodzimy tylko ich pamiątkę. Chociaż działy się prawie 2 000 lat temu, są one jednak przez Chrystusa w pewien sposób uobecniane wtedy, gdy je wspominamy. Albowiem w czasie uroczystości jest wśród nas Jezus Chrystus — ten sam, który stał się człowiekiem, narodził się, żył i nauczał, dokonał cudów, umarł na krzyżu i zmartwychwstał. Chrystus uwielbiony obecny jest w zgromadzonym Ludzie Bożym, w kapłanie, w słowie, a przede wszystkim w Eucharystii i mocą Ducha Świętego prowadzi dalej dzieło zbawienia. Dlatego gdy uczestniczymy w niedziele i święta we Mszy św., wtedy osobiście spotykamy się z Jezusem Chrystusem, który nas zbawia i uświęca.
Kościół co roku uroczyście święci pamiątki z życia Chrystusa po to, aby nam otworzyć bogactwa Jego czynów i zasług. Uobecniają się one w każdym czasie, tak że możemy zetknąć się z nimi i dostąpić zbawienia. Dlatego w tekstach liturgicznych, modlitwach i czytaniach, słyszymy często słowa : „dziś”, ,,my”. W Wielki Czwartek kapłan w czasie przeistoczenia mówi : ,,On to w przeddzień Męki, to jest dzisiaj, wziął chleb…”. W niedzielę Zesłania Ducha Świętego kapłan śpiewa w prefacji : ,,On to wstąpił ponad wszystkie niebiosa i siedząc po Twojej prawicy zesłał w dniu dzisiejszym na przybrane dzieci obiecanego Ducha Świętego”. Chrystus, podobnie jak w przeddzień swej -Męki, tak samo w każdej Mszy św. przemienia chleb w swoje Ciało i ofiaruje się za nas Ojcu, posyła również stale Kościołowi, zwłaszcza w dzień Zielonych Świąt, Ducha Świętego.
Ku pełni zbawienia
Każdego roku przypada to samo święto, a co trzy lata słyszymy te same czytania. Czy z tego wynika, że rok liturgiczny podobny jest do koła i że co pewien czas znajdujemy się w tym samym miejscu ? Tak nie jest! Rok liturgiczny podobny jest raczej do spirali, która wznosi się coraz wyżej. Pomyśl i zastanów się, dlaczego tak jest ?
Te same Boże słowa czytane w czasie Mszy św. mają coraz to inny wydźwięk. Stawiają nam coraz to inne wymagania i zadania. Za każdym razem ta sama uroczystość liturgiczna zawiera inne wezwanie Boże, skierowane do nas. Coraz lepiej rozumiemy słowo Boże, które wciąż na nowo odczytujemy. Każdy nowy rok liturgiczny jest nowym etapem naszej pielgrzymki. Z Chrystusem bowiem pielgrzymujemy do domu Ojca. Co roku bliżej tej chwili, gdy Zbawiciel świata powróci w chwale.
Jak odpowiem Bogu ?
Z okresami liturgicznymi związane są różne zwyczaje. W okresie Bożego Narodzenia : wieczerza wigilijna, jasełka, pastorałki, kolęda, choinka… Na Wielkanoc : święcone, święcenie łąk i pól, ozdabianie domów zielenią na uroczystość Pięćdziesiątnicy, czyli Zielonych Świąt. Zwyczaje te nie są jednak najważniejsze. Dlatego nie możesz się ograniczyć tylko do zachowania tych zwyczajów. Nie wystarczy np. wziąć jedynie udział w wieczerzy wigilijnej czy poświęceniu pokarmów. Jeżeli chcesz naprawdę spotkać się z Chrystusem, powinieneś wziąć udział w Eucharystii, która jest ośrodkiem wszystkich uroczystości kościelnych. Żadne zwyczaje, choćby najpiękniejsze, nie mogą cię zbawić ani uświęcić. Może to uczynić tylko słowo Boże przyjęte z wiarą oraz pełny i świadomy udział w Eucharystii.
Jak przeżyję najbliższą uroczystość liturgiczną ?
Na modlitwie zastanów się nad słowami papieża Piusa XII :
„Rok liturgiczny to droga, którą kroczy sam Chrystus. Rozpoczął ją za swego życia na ziemi. Przechodzi obecnie przez świat, aby wszystkim dobrze czynić w tym wymiarze, aby ludzie zbliżyli się do Jego tajemnic i nimi żyli” (por. Pius XII, Mediator Dei).
■ Pomyśl:
1. Jakie okresy obejmuje cykl wielkanocny ?
2. Jakie okresy obejmuje cykl Bożego Narodzenia ?
3. Czym uzasadnisz to, że w tekstach liturgicznych często powtarzają się słowa : „dziś”, „my” ?
4. Jakie jest najstarsze święto chrześcijańskie i skąd wzięło swój początek ?
5. Jak się przygotowuje Kościół do świąt wielkanocnych ? do Bożego Narodzenia ?
6. Dlaczego dziś możesz spotkać się z Chrystusem, czerpać z zasług, które wysłużył nam swoim narodzeniem, wcieleniem itd. ?
7. Które uroczystości są najważniejsze i najbardziej uroczyście obchodzone w ciągu roku liturgicznego ?
■ Zapamiętaj:
82. Z biegiem roku Kościół odsłania misterium Chrystusa i otwiera bogactwa zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak że one niejako się uobecniają (por. KL 102).
83. Jakie są główne okresy roku liturgicznego ?
Są dwa główne okresy roku liturgicznego : okres Wielkanocy i okres Bożego Narodzenia.
■ Zadanie :
1. Zaznacz wszystkie święta roku liturgicznego w swoim kalendarzu.
2. Na podstawie tego, czego dowiedziałeś się o roku liturgicznym, wykonaj schematyczny rysunek roku liturgicznego. Odpowiednimi kolorami zaznacz poszczególne okresy liturgiczne.
3. Jakie zwyczaje związane są z okresami Bożego Narodzenia i Wielkanocy w twojej okolicy ?
4. Czym różnią się święta liturgiczne od innych rocznic ?